Θεσσαλονίκη

Θεσσαλονίκη

Παραλία

Επταπύργιο 1

Επταπύργιο 2

Κατά της ασάφειας

Το βιβλιαράκι "Ο αδιάφορος και άλλα κείμενα" περιέχει διηγήματα και ένα δοκίμιο του Proust, σε μετάφραση Βάσως Νικολοπούλου και Νίκης Καρακίτσου Ντουζέ. Τα διηγήματα μου φάνηκαν πάνω κάτω της ίδια ποιότητας με εκείνα στο τέλος της ζήλιας, δηλαδή αρκετά χειρότερα από οτι περιμένει κανείς από έναν τόσο διάσημο συγγραφέα.

Το δοκίμιο με τίτλο "Κατά της ασάφειας" μου άρεσε περισσότερο. Κάνει κριτική στους καλλιτέχνες που προσπαθούν να δημιουργήσουν τέχνη μέσω της "ασάφειας σε ιδέες και εικόνες από τη μια, ασάφεια στη μορφολογία της γλώσσας από την άλλη". Πιστεύω οτι κατάλαβα τι εννοεί ο Proust με την λέξη ασάφεια, και συμφωνώ οτι σαν πρόβλημα εμφανίζεται συχνά σε έργα τέχνης. Αλλά όση κριτική και να κάνει κάποιος στην ασάφεια, αυτή θα συνεχίσει να χρησιμοποιείται από καλλιτέχνες που θέλουν να κρύψουν την έλλειψη έμπνευσης, ταλέντου ή τεχνικής. Νομίζω οτι για παρόμοιους λόγους η ασάφεια χρησιμοποιείται εντατικά και από επιστήμονες.

Αλλά στις τέχνες, εξαιτίας της μεγαλύτερης υποκειμενικότητας, είναι πιο δύσκολο να κάνεις κριτική για ασάφεια σε συγκεκριμένα έργα. Για παράδειγμα, ένας στίχος που μου έρχεται πρόχειρα στο μυαλό σαν ασαφής είναι το “... είσαι εδώ, είσαι παντού και πουθενά” που έλεγε η Μαρινέλλα. Αλλά κάποιος μπορεί να πει οτι ο στίχος δεν είναι ασαφής, αλλά φταίω εγώ που δεν τον διαβάζω σωστά.

Proust

Αν είχα διαβάσει το "Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο", ο Proust μάλλον θα ήταν μαζί με τον Kafka και τον Joyce ένας από τους πιο αγαπημένους μου συγγραφείς. Πριν κάποια χρόνια είχα διαβάσει τον πρώτο τόμο, το Swann's Way, σε αγγλική μετάφραση. Είχα προτιμήσει τα αγγλικά γιατί σκέφτηκα οτι η αγγλική μετάφραση ενός τόσο σημαντικού βιβλίου θα είναι αξιοπρεπής, ενώ για τη ελληνική δεν ήμουν σίγουρος. Αλλά στα αγγλικά, με τις τεράστιες προτάσεις που χρησιμοποιεί ο Proust, που πιάνουν μερικές φορές ολόκληρη σελίδα, υπέφερα πάρα πολύ μέχρι να τελειώσω τον πρώτο τόμο και δεν συνέχισα με τους άλλους πέντε.

Αυτές τις μέρες διάβασα "Το τέλος της ζήλιας και άλλα τέσσερα κείμενα από τον τόμο Τέρψεις και Ημέραι" του Proust, σε μετάφραση Νάσου Δετζώρτζη. Όπως γράφει ο πρόλογος του Anatol France, το βιβλίο ασχολείται με τα βάσανα που δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι για τον ευατό μας, που όμως μπορεί να είναι εξίσου αιματηρά με τα βάσανα που μας φέρνει η ζωή.

Από τα πέντε διηγήματα του βιβλίου περισσότερο μου άρεσε το τελευταίο, "Το τέλος της ζήλιας". Λιγότερο μου άρεσε "Η εξομολόγηση μιας κοπέλας" που μου θύμισε τα πρώιμα έργα που γράφουν οι μεγάλοι συγγραφείς πριν βρουν την φωνή τους, και μετά τα αποκυρήσσουν. Όταν τέλειωσα το βιβλίο σκέφτηκα οτι, παρά τις ατέλειες του, δείχνει την οξυδέρκεια και την ευαισθησία του συγγραφέα. Αλλά ίσως να διέκρινα αυτές τις αρετές επειδή ήξερα από πριν είναι του Proust.

Γενικά, το περίμενα καλύτερο κι ας ήξερα οτι περιέχει πρώιμα κείμενα του συγγραφέα. Αν το συγκρίνω με το αντίστοιχο έργο του Joyce, τα διηγήματα στους Δουβλινέζους είναι πολύ ανώτερα και καλλιτεχνικά ολοκληρωμένα.